همایش ملی دین، فرهنگ و رسانه های نوین

سرویس:خبر

تاریخ خبر : شنبه ۲۶ اسفند ۱۴۰۲- ۱۳:۳۱

نشست علمی «دین، رسانه‌های نوین و فناوری‌های نوظهور»

...

به گزارش روابط عمومی دانشکده دین و رسانه، نشست علمی «دین، رسانه‌های نوین و فناوری‌های نوظهور» به عنوان سیزدهمین پیش نشست همایش دین، فرهنگ و رسانه‌های نوین با ارائه ... در دانشکده ارتباطات دانشگاه علامه طباطبایی برگزار شد. در ابتدای این نشست، دکتر مولایی با بیان تعریفی از متاورس اظهار داشت: متاورس از سال 2021 مورد توجه رسانه‌ها قرار گرفت اما تاریخچه ای پشت این توجه رسانه ای وجود دارد؛ بیش از 20 سال است که این واژه در ادبیات علمی و تخیلی به کار رفته است و چون هنوز محقق نشده، تعریف مشخصی نیز برای آن نیست. حدود 7 سال دیگر ایده متاورس در چشم انداز خود محقق می‌شود. زاکربرگ در تعریف متاورس گفته است اگر در اینترنت محتوا را نگاه می‌کردیم، در متاورس درون محتوا هستیم. شرکت متا در این زمینه از شرکت هایی است که به دنبال تولید نرم افزارها و سخت افزارهای متاورس است. وی در ادامه با اشاره به بکارگیری 8 فناوری در متاورس تصریح کرد: هوش مصنوعی، توسعه شبکه، انواع رایانش، بینایی ماشین، زنجیره بلوکی، اینترنت اشیاء، توسعه ابزارهای تعامل کاربر و واقعیت گسترده در فضای متاورس کارکرد دارند. امروزه از طریق تلفن همراه با اینترنت تعامل می‌کنیم و در گذشته نیز از طریق کامپیوتر اما در فضای متاورس با ابزارهای دیگری ارتباط می‌گیریم که عینک های واقعیت مجازی ابتدایی ترین آن‌ها هستند؛ رفته به رفته حلقه، لباس و مچ بندهای هوشمند به بازار می آیند. وقتی عینک های واقعیت مجازی را روی چشم خود می‌گذاریم در دنیای دیگری حاضر می‌شویم. این استاد دانشگاه در ادامه از تلاش شرکت های فناوری برای ترکیب واقعیت افزوده با واقعیت های دیگر، که سبب شکل گیری واقعیت گسترده می‌شود خبرداد و اظهار داشت: متاورس همه حوزه‌ها را دگرگون خواهد کرد و حوزه رسانه و سرگرمی از حوزه‌های پیشگام این عرصه هستند؛ انواع تجربه‌های فرهنگی در متاورس صورت خواهد گرفت. محیط های امروز متاورس محیط های بازی بوده اما فراتر از بازی نیز در آن وجود دارد همانطور که شنیده ایم افرادی به دنبال خرید زمین در متاورس بوده یا خواننده‌هایی کنسرت خود را در این فضا برگزار کرده اند. کسانی که امروز با عینک در یک کنسرت حضور داشته اند، در آینده لباس های مرتبط با فناوری را پوشیده و خود را در یک فضای مجازی مشترکی احساس کرده و گویا این فاصله را طی کردند. با این وجود باید در دو گانه مجازی و واقعی تجدید نظر کنیم. جلسات مجازی زیادی نیز در فضای متاورس در حال برگزاری است و در سال های آینده هر فرد با آواتار خود در جلسات کاری و علمی حاضر خواهد شد. وی از تلاش مسیحیت برای تعریف پروژه‌هایی ذیل متاورس، تصریح کرد: برخی به دنبال برگزاری مجازی جلسات کلیسا در محیط متاورس هستند؛ در دنیای اسلام نیز موضوع متاورس مورد توجه قرار گرفته است. اشتیاق به متاورس در کشورهای درحال توسعه مانند ترکیه، عربستان و ایران بسیار بیشتر از کشورهای اروپایی و آمریکای شمالی است. طی دو سال اخیر در کشورهای ترکیه، عربستان و قطر مطالعاتی در رابطه دین و متاورس انجام شده است و سرمایه گذاری‌های زیادی توسط عربستان در این حوزه شکل گرفته تا حدی که به دنبال برگزاری مناسک حج در دنیای متاورس هستند؛ مناقشه بر سر این مورد به جایی رسید که مقامات رسمی ترکیه به آن واکنش نشان دهند و در خصوص مناسک حج ملاحظاتی را مطرح کردند. دکتر مولایی تصریح کرد: دیدگاه جبرگرایانه تکنولوژی به تکنولوژی یک اصالت می دهند به این صورت وقتی یک تکنولوژی پدید می آید خود آن مناسبات را عوض می‌کند و محتوا اهمیتی ندارد؛ در مقابل فرهنگ گراها محتوا را هم اصل و مهم می دانند. نمی‌توانیم قضاوت کنیم که کدام یک از این دیدگاه‌ها درست هست اما وقتی می خواهیم مباحث بین دین و رسانه را دنبال کنیم شاهد افراط در دو سر این طیف هستیم. پیش بینی می‌کنم در سال های آینده شاهد این خواهیم بود که بخشی از مناسک دینی در فضای متاورس اجرا شود و از الان باید بررسی کنیم با توجه به اهمیتی که مناسک جمعی در اسلام دارند، آیا این مناسک می‌توانند جایگزین مناسک واقعی شوند؟ در نگاه‌های آینده پژوهانه باید به این موضوعات توجه کنیم. دکتر محمدحسن یادگاری به استاد دانشگاه و پژوهشگر در این نشست به ارائه پرداخت و در سخنانی گفت: چندین سال است که در حوزه مطالعات بازی‌های رایانه ای کار می‌کنم و در خصوص مخاطب پژوهی با محوریت توجه به مبحث سواد رسانه پژوهش انجام داده ام. در ایران کار جدی پژوهشی در خصوص سواد رسانه ای صورت نمی‌گیرد. آیا برنامه‌های سواد رسانه ای که در آفکام یا کانادا و آمریکا بررسی می‌شود متناسب با جامعه ما است؟ مثلا اگر سن قانونی در آمریکا مثبت 18 است در ایران نیز همین است؟ آیا بستر اجتماعی تأثیر ندارد؟ با این نیت کتاب سواد بازی را نوشتم و جایزه پژوهش سال را نیز کسب کرد که در افزایش انگیزه من تأثیر داشت. وی در ادامه با اشاره به مباحث کلان رسانه و بازی‌های رایانه ای اظهار داشت: با خانواده‌ها، کارشناسان و بازیکنان به شیوه مصاحبه صحبت کردیم و در خصوص والدگری، مکان و زمان بازی، پدری و مادری کردن در جهان واقع و جهان دیجیتال، تأثیر همسالان و... صحبت کردیم. یکی از دانشجویان به من گفت بچه 11 ساله ام هنگام بازی صحنه ای جنسی دیده و من اتفاقی آن را دیدم و خشکم زد که این مطلب ایده ای شد تا در خصوص بازی‌های رایانه ای تحقیق کنم. باید توجه کنیم که بیش از سی میلیون گیمر در ایران داریم به این معنا که هفته ای بیش از یک ساعت به بازی می‌پردازند. در شبکه‌های اجتماعی 60 میلیون اکانت جدی فعال هستند و تلویزیون، سینما و سایر رسانه‌های در رتبه‌های بعد از بازی‌های رایانه ای قرار دارند. گیم ویژگی عجیب و غریب تری دارد و تعاملی تر از دیگر رسانه‌ها است که در آن دیواری وجود ندارد. مثلا بر سر خبر 21 در ایران نظارت عجیب حاکمیتی بر آن وجود دارد اما فضای بازی‌های رایانه ای کاملا رها است و هیچ سندی برای آن وجود دارد. سال 94 یک چیزی نوشته شده که هیچ جای آن اینترنت دیده نشده است. وی در ادامه شرح تحقیق خود اظهار داشت: در پژوهش خود متوجه شدم که مخاطب بازی‌های رایانه ای ای متکثر هستند و شامل دیدگاه‌های مختلفی می‌شود. خانواده‌هایی که اخلاق را افلاطونی بررسی می‌کنند به این معنا که انسانیت برای آن‌ها مهم است ؛ مثلا ممکن است که حجاب را قبول نداشته باشند اما محتوای جنسی برای بچه 8 ساله را نمی‌پسندند؛ خانواده‌هایی دیگر نیز هستند که نظامی اعتقادی داشته و ایرانی و اسلامی هستند که این نوع خانواده‌ها نیز به دو حالت موافق و فاصله گیر از جمهوری اسلامی نیز تقسیم می‌شوند. ما در ایران ناهمگن هستیم زیرا مرز قانون و هنجارشکنی متکثر است و خوانش ها متفاوت است. یادگاری با اشاره به 4 لایه مطالعات دینی در خصوص بازی‌های رایانه ای، اظهار داشت: یک لایه مطالعاتی اعتقادی، سپس دینی، مذهبی و لایه آخر آیینی است؛ در جامعه شناسی غرب اصطلاح religion به اشتباه به «دین» ترجمه شده است و حرف مارکس که «دین افیون توده‌ها است» به اشتباه ترجمه شده و باید دقیق گفت که «مذهب (کلیسایی)، افیون توده‌ها است». لایه اعتقادی شامل مباحثی است که باید پشتوانه فکری داشته باشد و از نظر ما 97 درصد مردم ایران اعتقادی هستند زیرا به توحید، قیامت و جهانی فراتر از این جهان اعتقاد دارند. در دوحه شب بازی ایران و آمریکا حضور داشتم و معترضین «زن، زندگی، آزادی» نیز در آن حضور فعال داشتند و در نزدیکی من هم یک خانم با نمادهای مرتبط به آن اعتراضات و بدون حجاب قرار داشت اما همین فرد در واکنش به خطری که دروازه ایران را تهدید می‌کرد، با صدای بلند «یااباالفضل» و «یا امیرالمؤمنین» می‌گفت. این خانم به قواعد معنوی اعتقاد دارد و این یعنی جامعه ما معتقد است. وی در ادامه با بیان اینکه اعتقاد در نظام کلیسایی چندان پرداخت نشده و پشتوانه عمیقی که در شیعه وجود دارد را ندارد، تصریح کرد: لایه بعدی دین است که باید گفت دین یک سبک زندگی است و religion به معنای آیین‌های دینی است که می‌توان آن را ثبت کرد؛ در مباحث دینی اسلامی تکثر زیاد است و روش های تحقیق آن کیفی بوده و قابل ثبت نیست. لایه آخر نیز آیین است که به معنای اجتماعات بوده و دو صورت دارد: یا اینکه دین و فقه پشت آن است که مذهب نام داشت و گاه نه؛ مانند راهپیمایی غدیر که بسیار هم خوب است اما می‌توان آن را یک آیین نامید. مذهب چیزی است که حکم دارد یعنی واجب و حرام بر آن اطلاق می‌شود. استاد دانشگاه علامه طباطبایی در ادامه طبق برداشت خود جامعه مسلمین را از منظر قرآن تقسیم کرد و بیان داشت: از نمود قرآنی متوجه شدم عده ای «مسلمین» هستند که ایمان خود را به زبان آورده که از نظر من 97درصد ایرانی‌ها در چنین لایه ای قرار می‌گیرند و اسلام حداقلی را دارند؛ «مؤمنین» لایه بعدی هستند که با قلب خود به اسلام اعتقاد دارند؛ پس از آن «متقین» هستند که به شهود رسیده و روی خود کار کردند. دین را نباید با مذهب خلط کنیم و به این لایه‌ها نیز باید توجه کنیم. در علوم اجتماعی می‌توان در مذهب و دین کار کرد؛ مذهب به سمت موارد کمی رفته و قابل ثبت است چراکه با پرسش هایی مانند خواندن نماز و روزه می‌توان آن را ثبت کرد اما دین یک سبک زندگی است.