گفتگو با دکتر کرمی، دبیر علمی همایش دین، فرهنگ و رسانه‌های نوین
...
به گزارش روابط عمومی دانشکده دین و رسانه، دکتر محسن کرمی دبیر علمی «همایش دین، فرهنگ و رسانه‌های نوین» گفتگویی با روابط عمومی دانشکده دین و رسانه داشته و در خصوص همایش و عنوان آن توضیحاتی ارائه داد. وی در این گفتگو به تفاوت میان رسانه‌های نوین با رسانه‌های سنتی اشاره کرده و نقش هوش مصنوعی در این رسانه‌ها را نیز مورد بررسی قرار داده است. این عضو هیأت علمی دانشکده دین و رسانه چگونگی تعاملی بودن رسانه‌های نوین را تشریح کرده و مراتب آن را نیز به طور مختصر توضیح داده است.
در ادامه مشروح این گفتگو تقدیم شما می‌شود:
سؤال: تفاوت رسانه‌های نوین با رسانه‌های مدرن در چیست؟
رسانه‌های مدرن و رسانه‌های نوین در ادبیات امروز با هم تفاوت چندانی ندارد اما کسانی که رسانه را به سه قسمت تقسیم می‌کنند بین رسانه‌های مدرن با رسانه‌های سنتی و رسانه‌های نوین فرق می‌گذارند؛ رسانه به معنای ابزار انتقال پیام بوده از این رو رسانه‌های سنتی ابزارهایی هستند که فردِ دارای پیام، می‌تواند به تنهایی و بدون کمک هیچ متخصصی پیام خود را منتقل کند؛ برای مثال زبان و تکلم اولین رسانه بزرگ بشری است و هر کس زبان را یاد گرفت می‌تواند خودش انتقال پیام را صورت دهد.
در تاریخ، رسانه‌هایی وارد می‌شوند که انسان به صورت مستقیم و بدون تخصص پیام خود را منتقل می‌کند مانند کتاب که نویسنده حرف خود را می زند اما متخصصین صنعت نشر نیز در انتقال پیام دخالت دارند؛ در صنعت نشر، تلویزیون و رادیو مجموعه ای از متخصصان هستند که فرد دارای پیام نمی‌تواند به تنهایی پیام خود را منتقل می‌شود بلکه متخصصان نیز باید دخالت کنند مانند تصویربردار، ویراستار و... که در مسیر انتقال پیام تأثیرگذار هستند.
رسانه‌های دسته سوم که امروزه به آنها رسانه نوین می‌گوییم، به هیچ وجه یک طرفه نیستند؛ کسی که بالای منبر یا تریبونی قرار می‌گیرد حرف خود را از اول تا آخر بیان می‌کند و اصلا رسم نیست که فردی دیگر وسط حرف سخنران بپرد، زیرا اقتضاء این رسانه، اینگونه است؛ تلویزیون، کتاب و... نیز به همین نحو بوده که بعد از انتقال پیام طرف مقابل می‌تواند حرف خود را بزند. در رسانه‌های نوین جای گیرنده و فرستنده، در آن واحد می‌تواند عوض شود، زیرا فردی ممکن است یک پخش زنده در اینستاگرام داشته باشد و همزمان مخاطبین نیز با نظرات و واکنش های خود تأثیرگذار باشند و حتی می‌توانند نظرات خود را اعمال کنند.
در رسانه‌های سنتی و کلاسیک چنین اتفاقی مرسوم نبود زیرا اقتضا نمی‌کرد و اگر کسی می خواست وسط سخنرانی چیزی بگوید ساختار سخنرانی به هم می ریخت. به عبارت بهتر در یک تقسیم بندی رسانه‌های مدرن همان رسانه‌های کلاسیک و همچنین رسانه‌های نوین همان رسانه‌های پست مدرن هستند. رسانه این امکان را به کاربر می دهد که هنگام پخش زنده همه نظرات را ببندد و یک طرفه همانند رسانه‌های کلاسیک سخن خود را بگوید و همچنین امکان تعامل دوطرفه را دارد اما شکل و فضای رسانه به گونه ای است که به سادگی نمی‌توان یک طرفه سخن گفت.
بیان می‌شود که رسانه‌های نوین تعاملی هستند؛ منظور از تعاملی بودن دقیقا چیست؟
برخی به اشتباه تعامل در رسانه‌های نوین را تعامل در تولید و تعامل در توزیع محتوا مطرح می‌کنند اما باید گفت که این ادبیات، ادبیاتِ رسانه نیست بلکه در رسانه انتقال مطرح است نه تولید؛ اینکه این پیام کجا تولید شده مسأله رسانه نیست. رسانه ابزار انتقال پیام است و یک طرف گیرنده و طرفی دیگر فرستنده پیام است؛ آیا رسانه‌ها به گونه ای هستند که پیام یک طرفه ارسال می‌شود و تعاملی بین فرستنده و گیرنده وجود ندارد؟ در رسانه‌های نوین در عین اینکه رساننده پیام هستید می‌توانید تبدیل به گیرنده شده و یا همزمان گیرنده و فرستنده پیام باشید.
تعامل در ساخت محتوا چیز دیگری است؛ هنر تعاملی پیشینه ای بیشتر از رسانه دارد و برای مثال تئاتر تعاملی که قدیمی ترین هنر تعاملی است. در این گونه تئاتر، سناریو به گونه ای نوشته شده که بتوان در اواسط آن تعدادی از تماشاگران را به بالای صحنه آورد و از بازی یا حرکات واقعی آنها استفاده کرد اما در رسانه فرستادن و گرفتن پیام است و تعاملی بودن یک رسانه ناظر به انتقال است.
با توضیحاتی که شما دادید می‌توان شبکه‌های اجتماعی را با توجه به میزان تعامل تقسیم بندی کرد؟
تعامل یک نفر با عده زیادی؛ تعامل یک نفر با یک نفر؛ تعامل عده زیادی با یک نفر. در VOD ها حداقلی ترین حالت تعامل وجود دارد و در کلاب هاوس نیز یک حد بالا دیده می‌شود زیرا بدون شکل گیری گفتگو، انتقال پیام در کلاب هاس عملی نیست. تعامل در رسانه‌های اجتماعی دارای مراتب است و یکی از اهداف ما در این همایش بررسی تعاملات در رسانه‌های نوین است زیرا نمی‌توان فقط به گفتن کلمه تعامل بسنده کرد و با آن کار نداشت بلکه باید مورد مداقه قرار گیرد.
در خصوص فیلم جستار و جستارهای علمی‌توضیحی بفرمایید.
دوستانی که ایده جدیدی دارند و می خواهند مسأله جدیدی را مطرح کرده و یا در یافته و مسأله ای تشکیک کنند اما هنوز در قالب یک مقاله آن را مطرح نکردند از این رو می‌توانند در همایش «دین، فرهنگ و رسانه‌های نوین» در قالب جستار آن را ارائه دهند و حتی ممکن است ایده اقتضا نکند که در قالب یک مقاله ارائه شود از این رو می‌توان در قالب جستار علمی ارائه دهند. همچنین علاقه مندان می‌توانند با ساخت یک فیلم در مدت زمان کمتر از 10 دقیقه می‌توانند در بخش فیلم جستار ایده و سخن خود را ارائه دهند. علمای ما نیز جستارهای کوچکی می نوشتند و یافته علمی خود را ارائه می دادند.
فیلم جستارهایTED بهترین نمونه هستند زیرا در آنها هر کسی می‌تواند تجربه خود را خلاصه و فشرده با یک زبان جذاب بیان کند و بسیار جالب و مبتنی بر رسانه‌های نوین هستند؛ در بخش جستارها نیازی به پیشینه تحقیق و چکیده نیست و فقط می‌توان حرف و ایده را در هزار یا 2هزار کلمه بدون هیچگونه ارجاع مطرح کرد.
نسبت هوش مصنوعی با رسانه‌های نوین در چیست؟
هوش مصنوعی رسانه نیست بلکه یک ابزاری است که می‌تواند در خدمت رسانه‌های نوین نیز قرار بگیرد و همانطور که عکس، فیلم و موسیقی در رسانه‌های نوین به کار گرفته می‌شود، هوش مصنوعی نیز وجود دارد و ما در این همایش فقط به رسانه‌های نوین می‌پردازیم. اگر به هوش مصنوعی از این نظر که در رسانه‌های نوین به کار گرفته می‌شود، نگاه شود مقاله ای با این موضوع پذیرفته می‌شود.
پیام مخاطبان توسط هوش مصنوعی احصاء می‌شود و به رسانه‌های نوین کمک می‌کند که پیام ها جمع آوری شده و در اختیار دیگران قرار بگیرد و هوش مصنوعی به انتقال پیام کمک می‌کند. در تلویزیون‌های اینترنتی، هوش مصنوعی کمک می‌کند که فیلم های پربازدید دیده شوند.